Thumbnail

Szkoda, że Cię tu nie ma

Filozofia religii a postsekularyzm jako wyzwanie nowych czasów

Szkoda, że Cię tu nie ma. Filozofia religii a postsekularyzm jako wyzwanie nowych czasów, red. M. Ciesielski i K. Szewczyk-Haake, Kraków 2018

 

Od Wydawcy


Od 2016 roku trwają prace w ramach grantu NPRH „Obrazy Boga, człowieka i świata w literaturze polskiej XX wieku. Interdyscyplinarny projekt literaturoznawczy mający służyć humanistycznej refleksji, która dotyczy odniesień metafizycznych i poszukiwania transcendencji w literaturze”. Projekt zakłada daleko idącą współpracę filozofów religii (opisujących aktualny stan świadomości człowieka religijnego i bezreligijnego) oraz literaturoznawców zajmujących się konkretnymi obrazami Boga w prozie i poezji, a także zagadnieniami egzystencjalnymi, jak cierpienie, nadzieja, miłość, śmierć i wolność, ponieważ nie istnieje religia bez jakichś wyobrażeń antropologicznych. To oczywiste, że obraz Boga jest związany z obrazem człowieka, a świat ludzi – w przeciwieństwie do kosmosu przyrody – jest przestrzenią aksjologicznie nacechowaną.
Bardzo szybko okazało się, że jednym z problemów do rozważenia jest kwestia postsekularyzmu. Zagadnienie dwudziestowiecznych procesów sekularyzacyjnych oraz postsekularnych zostało przedstawione od strony filozofii religii przez prof. Jana Andrzeja Kłoczowskiego w książce U źródeł nowoczesnego myślenia o religii. Szkice z filozofii religii dla humanistów, cz. II, która ukazuje się równocześnie z niniejszą publikacją. Ta z kolei podejmuje kwestię z punktu widzenia literaturoznawców i badaczy kultury, ukazując jej przejawy w literaturze, a szerzej: w przestrzeniach społecznej i indywidualnej. Modernizm i postmodernizm, a także sekularyzacja i postsekularyzm wydają się być parą kluczowych zjawisk, jakie musimy brać pod uwagę, opisując istnienie transcendencji w literaturze i kulturze początku XXI wieku.
Bóg religii i Bóg metafizyki, bliski i daleki, zinstytucjonalizowany i prywatny, doświadczany lub tylko wytęskniony – oto bieguny myśli i problemy duchowości naszych czasów, a może wszystkich czasów. Nie sposób wyobrazić sobie, że mogłoby ich zabraknąć w literaturze i kulturze naszej współczesności.


Józef Maria Ruszar


Kierownik grantu

 

 

Streszczenia i słowa kluczowe

 

Michał Januszkiewicz – Zamiast wstępu: 

o postsekularyzmie z perspektywy hermeneutycznej

 

Zjawisko postsekularyzmu zostało w artykule scharakteryzowane jako istotna korekta kultury nowoczesnej, która, choć dokonuje się w jej ramach, to jednak znacząco przesuwa akcenty i próbuje na nowo rozważyć miejsce religii w kulturze i doświadczeniu egzystencjalnym. Zwrócono uwagę, że w dyskusjach, które rozgorzały w ostatnich latach wokół doświadczenia religijnego, szczególną rolę odgrywa refleksja hermeneutyczna, a jej miejsce na mapie dyskursu postsekularnego jest bardzo istotne. Autor rozwija w tekście trzy wątki o dużym znaczeniu dla postsekularnego zwrotu religijnego. Zastanawia się, po pierwsze, w jaki sposób kultura europejska przebyła drogę do postsekularyzmu (Caputo); po drugie, na jakich warunkach prowadzić można dziś filozoficzną debatę nad miejscem religii na scenie publicznej (Vattimo, Rorty); po trzecie, jakiej przemianie i zróżnicowaniu ulegają we współczesnej filozofii hermeneutycznej sposoby interpretacji Boga i doświadczenia wiary (Derrida, Caputo, Marion, Vattimo, Kearney).

 

Słowa kluczowe: hermeneutyka, postsekularyzm, sekularyzacja, desakralizacja

 

Ks. Andrzej Draguła – Powrót wiary, religii czy duchowości?

Teolog wobec postsekularyzmu

 

W artykule podjęty został problem teologicznej interpretacji zjawiska postsekularyzmu. Pojęciem tym obejmuje się bardzo wiele różnych procesów i symptomów wskazujących na powrót czynnika religijnego do życia społecznego. Autor formułuje tezę, że tendencje postsekularne wcale nie muszą sprzyjać ewangelizacyjnym celom Kościoła, gdyż stają się namiastką dającą poczucie religijnego pocieszenia i duchowego zaspokojenia. Stawia to instytucję Kościoła w trudnej sytuacji, gdyż głoszenie zbawienia i rzeczywistości „innego świata” natrafia na poczucie religijnej samowystarczalności.

 

Słowa kluczowe: ateizm, duchowość, postsekularyzm, sekularyzm, zbawienie

 

 

Ireneusz Szczukowski – Oddalenie i dystans. 

Hölderlin Jeana-Luca Mariona

 

Celem szkicu jest próba odpowiedzi na pytanie, dlaczego poezja Hölderlina jest ważna dla Jeana-Luca Mariona – jego projektu przekroczenia dyskursu metafizycznego, który zdaniem francuskiego filozofa odpowiedzialny jest za „ontoteologiczną idolatrię” oraz jakie tryby interpretacyjne uruchamia Marion, czytając teksty niemieckiego poety, który na trwałe zapisał się w dziejach kultury europejskiej.

 

Słowa kluczowe: postsekularna lektura, poezja Hölderlina, dystans, teologia negatywna

 

Łukasz Kołoczek – Duch muzyki: 

rekonstrukcja pojęcia i dzisiejsze przejawy

 

Celem artykułu jest rekonstrukcja pojęcia duch muzyki, które pojawia się w tytule pierwotnej wersji książki Nietzschego Narodziny tragedii. Formuła ta może budzić zdziwienie, gdyż nie mogłaby zostać wypowiedziana ani na gruncie filozofii Kanta, ani Hegla. Możliwa jest wyłącznie na gruncie filozofii Schopenhauera, z której Nietzsche, pisząc Narodziny tragedii, obficie korzysta. U Schopenhauera jednakże termin ten także się nie pojawia. Duch muzyki jest zatem oryginalnym pomysłem Nietzschego. Na podstawie tej książki dokonano w artykule rekonstrukcji tytułowego pojęcie, wskazując jednocześnie na formalne podobieństwa między pojęciem Heglowskiego ducha a duchem muzyki. W konkluzjach postawiono pytanie o współczesną duchowość, do diagnozy której rekonstruowane pojęcie może się wyśmienicie nadawać.

 

Słowa kluczowe: Fryderyk Nietzsche, Artur Schopenhauera, duch  muzyki, współczesna duchowość, postsekularyzm

 

 

Mieszko Ciesielski – Tomáša Halíka pytanie o dialog między teizmem a ateizmem.

Postsekularna próba odpowiedzi

 

W artykule podjęta została problematyka spotkania i swoistego dialogu między teizmem a ateizmem w perspektywie myśli postsekularnej. Rozważania czeskiego teologa TomášaHalíka na temat dialogu wiary i niewiary stanowią punkt wyjścia do przedstawienia autorskiej koncepcji, zmierzającej do integracji teizmu i ateizmu, tzw. teizmu umiarkowanego. Wydaje się, że ujęcie to spełnia postsekularny postulat powrotu pojęcia Boga do przestrzeni tak indywidualnej, jak i społecznej, przy czym pojęcie to poddane jest daleko idącej reinterpretacji ze względu na sekularyzacyjne tendencje dwudziestego wieku.

 

Słowa kluczowe: postsekularyzm, teizm, ateizm, teizm umiarkowany, Tomáš Halík, dialog religijny

 

Joanna Kogut – New Age  jako postsekularna forma duchowości

 

Autorka opisuje ruch New Age jako postsekularną formę duchowości. Zwraca uwagę nafakt, iż współczesnemu człowiekowi nie wystarczają już instytucje i wierzenia, które funkcjonowały dotychczas i swe zainteresowania kieruje on często ku obszarom obcym, wcześniej nieeksploatowanym, sprzecznym z tradycyjnym rozumieniem wartości kultury europejskiej, a czasami przez nią nawet zakazywanym. Silny głód mistyki zapoczątkował „powrót do religijności”, lecz nie do jej chrześcijańskich dogmatów. Motywacją do poszukiwań alternatywnych światopoglądów religijnych jest pragnienie doświadczenia cudów, znaków, zjawisk nadprzyrodzonych, zdarzeń niewytłumaczalnych i cudownych uzdrowień. W artykule rozważa się słuszność stwierdzenia Fritjofa Capry, iż: „ludzie rozpaczliwie czegoś szukają, czegokolwiek, w co mogliby uwierzyć” i próbuje rozstrzygnąć, czy New Age może stać się odpowiedzią na tego rodzaju, cechujące współczesność, poszukiwania.

 

Słowa kluczowe: New Age, postsekularyzm, duchowość, religia, sacrum, Bóg, mistyka

 

Karina Jarzyńska – Bywaliśmy świeccy.

Postsekularne spojrzenie na polską formację modernistyczną

 

Artykuł stawia pytanie o możliwości i konsekwencje zastosowania etykiety „postsekularności” wobec kultury polskiej w perspektywie długiego trwania. Podjęto w nim próbę jej użycia, w odniesieniu do procesów historycznoliterackich zachodzących w ramach formacji modernistycznej, pozwalającą wskazać kolejne etapy recepcji idei sekularyzacyjnych i twórczego, niejednokrotnie krytycznego reagowania na nie przez autorów polskojęzycznych, czy, szerzej, intelektualistów pracujących nad kulturową (samo)świadomością nowoczesnej Polski.

 

Słowa kluczowe: modernizm w Polsce, wiele nowoczesności, postsekularyzm, teoria sekularyzacji, postkolonializm, proces historycznoliteracki

 

Magdalena Piotrowska-Grot – Wyrastanie z raju?

 

Rola eschatologii w polskiej poezji po roku 1989 W artykule analizie poddane zostały wizje zaświatów, jakie pojawiają się w polskiej poezji po roku 1989 (głównie w twórczości Bianki Rolando, Marcina Świetlickiego, Dariusza Suski, Tomasza Różyckiego, Adama Wiedemanna i Łukasza Jarosza). Na podstawie kreowanych w poezji współczesnej obrazów zaświatowych przestrzeni – zindywidualizowanych, prywatnych, areligijnych, bliskich codzienności – można zaobserwować zmieniającą się konstrukcję podmiotu i poetyckiego świata. Z metaforyki tych tekstów wyczytać można także egzystencjalne problemy współczesności, nie tylko jednostkowe, ale także społeczno-polityczne czy obyczajowe.

 

Słowa kluczowe: polska poezja współczesna, postsekularyzm, zaświaty

 

 

Zofia Zarębianka – Rodzaje i funkcje biblijnych śladów w poezji Marcina Świetlickiego

w kontekście światoodczucia lirycznego „ja”

 

Artykuł przynosi interpretację religijnych motywów i nawiązań w poezji Marcina Świetlickiego, zaprezentowanej w tomie Nieoczywiste (2007). Odwołania te, bardzo liczne, nie mają charakteru ani jednoznacznego wskazania na tradycyjny porządek religijny jako punkt odniesienia, ani też obrazoburczej prowokacji. Wydają się świadczyć tyleż o zaniku tradycyjnego horyzontu metafizycznego w świecie wewnętrznym podmiotu, ile o jego potrzebie poszukiwania wyższego sensu egzystencji.

 

Słowa kluczowe: Marcin Świetlicki, religia w poezji współczesnej, motywy biblijne w poezji współczesnej

 

Katarzyna Szewczyk-Haake – Na rozdrożu, w pół kroku.

Notatki o współczesnych antologiach  polskiej poezji religijnej

 

Artykuł przedstawia analizę wybranych antologii polskiej poezji religijnej wydanych w ciągu ostatnich dwudziestu lat. Zadano w nim pytanie o rozumienie terminu „poezja religijna” przez autorów antologii, nie tylko wyrażane wprost w autorskich wypowiedziach, ale też ujawniające się w przyjętych kryteriach wyboru. Zaobserwowana mnogość i różnorodność koncepcji autorskich oraz wynikłe z nich rozchwianie znaczeniowe terminu „poezja religijna” w dzisiejszej krytyce literackiej pozwalają powiązać się z opisywaną przez Charlesa Taylora (A Secular Age), charakterystyczną dla współczesnych społeczeństw zachodnich, sytuacją religijną.

 

Słowa kluczowe: antologie poezji, poezja religijna, sacrum w literaturze

 

Krzysztof Brenskott – Techgnoza i sacrum cyberkultury.

Przydatność postsekularyzmu w badaniach nad horyzontem metafizycznym technotwórczości

 

Celem artykułu jest próba znalezienia narzędzi badawczych, które pozwoliłyby zrekonstruować – używając terminu proponowanego przez Edwarda Balcerzana – horyzont metafizyczny poezji cybernetycznej. Autor, świadomy braku gotowych rozwiązań, w swoich poszukiwaniach zapuszcza się w obszary, w których związek między technologią i nowoczesną duchowością staje się wyraźniejszy i lepiej sproblematyzowany. Przywołując i analizując japoński horror technologiczny, gry wideo poruszające tematykę religijną, koncepcję cybergnozy, czy wreszcie, łączącą wszystkie te zjawiska, myśl postsekularną, autor stara się udowodnić, że ta ostatnia jest w stanie najlepiej opisać widmową duchowość, kształtującą się w obrębie zsekularyzowanej i stechnicyzowanej nowoczesności. Przez świadomość niemożliwości ponownego zaczarowania rzeczywistości pozostaje ona – jako perspektywa filozoficzna – otwarta na metafizykę, która wymyka się dogmatom teologicznym, przez zbliżenie do nowoczesnej i współczesnej rzeczywistości nie przeocza natomiast tych elementów najnowszej kultury, w których coraz częściej odbija się duchowość człowieka żyjącego we współczesności: nie w pełni zsekularyzowanej, ale już odległej od religii tradycyjnych.

 

Słowa kluczowe: poezja cybernetyczna, postsekularyzm w badaniach literackich, techgnoza, horror technologiczny, gry wideo

 

Wojciech Zalewski – Obrazy Boga i człowieka u wybranych filozofów dwudziestowiecznych.

Krótki przewodnik

 

Celem artykułu jest zarysowanie obrazów Boga i człowieka u wybranych filozofów dwudziestowiecznych: Gabriela Marcela, Alberta Camusa, Paula Ricura, Karla Jaspersa oraz Martina Bubera. Przedstawiając relacje człowiek – Bóg, autor artykułu stara się przede wszystkim uwypuklić związki między wiarą, złem oraz koncepcją religii. Artykuł nie ma jednak charakteru analityczno-interpretacyjnego, lecz pomyślany jest jako wprowadzający przewodnik adresowany do badaczy obrazów Boga i człowieka we współczesnej literaturze polskojęzycznej.

 

Słowa kluczowe: człowiek, Bóg, religia, wiara, zło

Abstracts and keywords

 

Michał Januszkiewicz – On post-secularism from the

hermeneutic perspective

 

The article presents the phenomenon of post-secularism as a significant correction of modern culture. It is observed, that although the correction takes place within the frames of this culture, nevertheless it significantly shifts the emphasis and attempts to reconsider the place of religion in culture and in existential experience. The author points out a special role played by the hermeneutic reflectionin the discussions on religious experience which flared up in recent years and he claims that such reflection is very significant in post-secular discourse. Three issues of great importance for a post-secular religious shift are discussed in details: first, the evolution of the European culture leading to post-secularism (Caputo); second, the conditions of a today’s philosophical debate on the place of religion on the public stage (Vattimo, Rorty); third, transformation and differentiation of the ways in which God and experience of faith are interpreted in modern hermeneutical philosophy (Derrida, Caputo, Marion, Vattimo, Kearney).

 

Keywords: hermeneutics, post-secularism, secularization, desacralization

 

Ven. Andrzej Draguła – Return of faith,  religion or spirituality?

A theologian facing post-secularism

 

The term ‘post-secularism’ covers a variety of processes and symptoms indicating the return of the religious factor to social life. The author interpretsthis phenomenon from the theological perspective. He formulates the thesis that post-secular tendencies are not necessarily conducive to the evangelizing purposes of the Church. According to the author, such trends become a substitute for a sense of religious consolation and spiritual gratification. In result, when preaching salvation and reality of the “other world” encounters a sense of religious self-sufficiency preaching salvation and reality of the “other world” encounters a sense of religious self-sufficiency, the institution of the Church is put in a difficult positon.

Keywords: atheism, spirituality, post-secularism, secularism, salvation

 

Ireneusz Szczukowski – Enstrangement and distance.

Hölderlin according to Jean-Luc Marion

 

The aim of the sketch is to answer why Hölderlin’s poetry is important for Jean-Luc Marion – in particular for his project of transgressing metaphysical discourse, which he holds responsible for “onto-theological idolatry”. The author asks about modes of interpretation used by the French philosopher while reading texts of the German poet, who became a significant figure in the history of European culture.

 

Keywords: post-secular reading, Hölderlin’s poetry, distance, negative theology

 

Łukasz Kołoczek – The spirit of music:

reconstruction of the concept and its today’s manifestations

 

The aim of the article is to reconstruct the concept of  “the spirit of music” which appears in the title of the original version of the Nietzsche’s work The Birth of Tragedy. This term may sound surprisingly, for neither Kantian nor Hegelian philosophycould provide basis for its formulation.  It is possible only on the foundation of philosophy of Schopenhauerand Nietzsche derived from it abundantly while writing The Birth of Tragedy. However, Schopenhauer did not use this term himself. Therefore, “the spirit of music” is Nietzsche’s original idea. The meaning of the term is reconstructedon the basis of the Nietzsche’s work by the author of the article who the same time indicates formal similarities between “the spirit of music” and the Hegelian concept of spirit. In the conclusion the author addresses the issue of contemporary spirituality and notes that the reconstructed conceptis be perfectly suited to diagnose it.

 

Keywords: Friedrich Nietzsche, Arthur Schopenhauer, the spirit of music, contemporary spirituality, post-secularism

 

Mieszko Ciesielski – Tomáš Halik’s inquiry into the dialogue between theism and atheism.

Post-secular attempt to answer

 

The article discusses the issue of the encounter of theism and atheismand a peculiar dialogue between them in the perspective of postsecular thought. The author – inspired by the reflections of the Czech theologian Tomáš Halíkon the subject of dialogue of faith and lack of faith – presents his own concept of the so-called moderate theism, aimed at the integration of theism and atheism. It seems that this approach fulfills the post-secular postulate of the return of the concept of God to both individual and social space. However, this concept is considerably reinterpreted due to the twentieth-century secularization tendencies.

 

Keywords: post-secularism, theism, atheism, moderate theism, Tomáš Halík, religious dialogue

 

Joanna Kogut – New Age as a post-secular form of

spirituality

 

The author describes the New Age movement as a post-secular form of spirituality. She draws attention to the fact that contemporary humans are no longer satisfied with the institutions and beliefs that have existed up to now and that they are often attracted towards foreign areas, previously un-exploited, contrary to the traditional understanding of values of European culture and sometimes even banned by it. Strong hunger for mysticism initiated the “return to religiosity”, but not to its Christian dogmas. The search for alternative religious worldviews are motivated by the desire to experience miracles, signs, supernatural phenomena, inexplicable events and miraculous healings. The article includes reflection on the Alvin Toffler’s remark about “desperate search for something – almost anything – to believe in”. The authors attempts to settle the question whether New Age may become a response to this kind of search typical to the present times.

 

Keywords: New Age, post-secularism, spirituality, religion, sacrum, God, mysticism

 

Karina Jarzyńska – We tended to be laymen.

A post-secular look at the Polish modernist formation

 

The author of the article asks about the possibilities and consequences of applying the label of  “post-secularity” to Polish culture in the long-term perspective. She attempts to apply it to historical and literary processes taking place within the frames of the modernist formation. This method allows to indicate consecutive stages of reception of secularistideas as well as reactions of Polish-language authors – or, broadly speaking, intellectuals working on the cultural (self-)awareness of modern Poland – who responded to secularization in creative and often critical ways.

 

Keywords: modernism in Poland, plurality of modernities, postsecularism, theory of secularization, post-colonialism, historical and literary process

 

 

Magdalena Piotrowska-Grot – Growing out of paradise? 

The role of eschatology in Polish poetry after 1989

 

The author of the article analyzes visions of the otherworld present in Polish poetry after 1989 (mainly in the works of Bianka Rolando, Marcin Świetlicki, Dariusz Suska, Tomasz Różycki, Adam Wiedemann and Łukasz Jarosz). On the basis of images of otherworldly spaces – individualized, private, non-religious, close to everyday life – created in contemporary poetry,a changing structure of the subject and the poetic world can be observed. The metaphors of these texts provide a ground for decoding existential problems of modern times: not only individual, but also socio-political or moral ones.

 

Keywords: contemporary Polish poetry, post-secularism, otherworld

 

Zofia Zarębianka – Types and functions of biblical traces

in the poetry of Marcin Świetlicki in the context of worldsense of the lyrical subject

 

The article provides an interpretation of religious motifs and references in the poetry of Marcin Świetlicki presented in the volume Nieoczywiste (2007). These references, though frequent, do not unambiguously indicateto the traditional system of beliefs – either as a reference point, or as a subject of iconoclastic challenge. They seem to confirm the loss of the traditional metaphysical horizon in the lyrical subject’s inner world, and give evidence of his need to seek a higher sense of existence.

 

Keywords: Marcin Świetlicki, religion in contemporary poetry, biblical motifs in contemporary poetry

 

Katarzyna Szewczyk-Haake – At the crossroads, in half a step.

Notes on contemporary anthologies of Polish religious poetry

 

The author of the article analyses selected anthologies of Polish religious poetry published in the last twenty years. She asks about understanding of the term “religious poetry” by the authors’ of anthologies: how it is expressed directly in statements of the poets, but also revealed in the selection criteria used by the editors. The observed multiplicity and diversity of authorial/editorial concepts and the resulting obscurity of the term “religious poetry” in today’s literary criticism can be connected with the religious situation of contemporary Western societies described by Charles Taylor in his work A Secular Age.

 

Keywords: anthologies of poetry, religious poetry, sacrum in literature

 

 

Krzysztof Brenskott – Tech-gnosis and the sacrum of cyberculture.

Usefulness of post-secularism in studiem on the metaphysical horizon of techno-creation

 

The article is an attempt to find research tools that would allow to reconstruct the metaphysical horizon of cybernetic poetry (the term proposed by Edward Balcerzan). The author, aware of the lack of ready solutions, goes in his search into areas where the relationship between technology and modern spirituality becomes clearer and better recognized in terms of problems. Presenting and analyzing Japanese technological horror, video games touching religious issues, the concept of cyber-gnosis, and finally, the post-secular reflection that combines all these phenomena, the author tries to prove that the latter is the most suitable to describe the spectral spirituality taking shapes within the secularized and technology-oriented modernity. Cyber-gnosis, aware of the impossibility of re-enchantment of reality, as a philosophical perspective remains open to metaphysics that escapes theological dogmas. On the other hand, due to its closeness to modern reality, cyber-gnosis does not overlook the elements of the most recent culturewhich more and more often mirror spirituality of humans who live in the contemporary epoch:not fully secularized yet already distant from traditional religions.

 

Keywords: cybernetic poetry, post-secularism in literary studies, tech-gnosis, technological horror, video games

 

Wojciech Zalewski – Images of God and man in works of selected philosophers of the twentieth century.

Gabriel Marcel, Albert Camus, Paul Ricœur, 

Karl Jaspers, Martin Buber

 

The aim of the article is to outline images of God and man in works of selected philosophers of the twentieth century: Gabriel Marcel, Albert Camus, Paul Ricœur, Karl Jaspers and Martin Buber. Presenting the relationship between man and God, the author of the article tries to emphasize the connections between faith, evil and the concept of religion. The article, however, has no analytical and interpretative character, but it is conceived as aguide or itinerary addressed to researchers of images of God and man in contemporary Polish-language literature.

 

Keywords: man, God, religion, faith, evil

 

Аннотации и ключевые слова

 

Михал Янушкевич. Вместо предисловия: о постсекуляризме с точки зрения герменевтики

Явление постсекуляризма рассматривается в статье как существенное видоизменение современной культуры, которое, хотя и осуществляется в ее рамках, при этом значительно переставляет акценты и предпринимает попытку пересмотреть место религии в культуре и экзистенциальном опыте. Обращается внимание на то, что в дискуссиях на тему религиозного опыта, которые разгорелись в последнее время, особую роль играет герменевтическая философия, и её место на карте постсекулярного дискурса весьма значительно. В статье автор развивает три мотива, которые существенны для постсекулярного религиозного поворота. Он размышляет, во-первых, о том, как европейская культура пришла к постсекуляризму (Капуто), во-вторых, при каких условиях можно сегодня спорить о месте религии в общественной жизни (Ваттимо, Рорти), в-третьих, в какой мере изменились и насколько разнообразны варианты интерпретации Бога и опыта веры в современной герменевтической философии (Деррида, Капуто, Марион, Ваттимо, Керни).

 

Ключевые слова: герменевтика, постсекуляризм, секуляризация, десакрализация

 

 

Свящ. Анджей Драгула. Возвращение веры, религии или духовности? Теолог о постсекуляризме

В статье рассматривается проблема теологической интерпретации феномена постсекуляризма, который включает в себя множество различных процессов и признаков, указывающих на – если говорить в общих чертах − возвращение религиозного фактора в жизнь общества. Автор выдвигает тезис, что постсекулярные тенденцивовсе не должны способствовать евангельским целям церкви, так как они становятся своего рода заменой, дающей чувство религиозного утешения и духовного удовлетворения. Институт церкви оказывается, таким образом, в трудном положении: провозглашение спасения и реальности «другого мира» сталкивается

с чувством религиозной самодостаточности.

 

Ключевые слова: атеизм, духовность, постсекуляризм, секу- ляризм, спасение

 

 

Иренеуш Щуковский. Отдаление и дистанция. Гёльдерлин Жана-Люка Мариона

Цель эссе – попытка ответить на вопрос, почему поэзия Гёльдерлина важна для Жана-Люка Мариона − его проекта выхода за пределы метафизического дискурса, который, по мнению французского философа, является ответственным за «онтологическое идолопоклонство», а также какие способы интерпретации применяет Марион, читая тексты немецкого поэта, который навсегда вписан в историю европейской культуры.

 

Ключевые слова: постсекулярное чтение, поэзия Гёльдерлина, дистанция, негативная теология

 

 

Лукаш Колочек. Дух музыки: реконструкция понятия и современные проявления

Целью статьи является реконструкция понятия «дух музыки», которое появляется в названии первоначальной версии книги Ницше «Рождение трагедии». Эта формулировка может вызвать удивление, так как она не могла бы опираться на философию ни Канта, ни Гегеля. Она возможна только при опоре на философию

Шопенгауэра, из которой Ницше обильно черпал во время создания «Рождения трагедии». Однако у Шопенгауэра этот термин также не встречается. Следовательно, автором понятия «дух музыки» является Ницше. На основе анализа его книги я реконструирую названное понятие, указывая одновременно на формальные сходства между концепцией гегелевского духа и духом музыки. В заключение я задаю вопрос о современной духовности, для описания которой может быть использовано воссозданное понятие.

 

Ключевые слова: Фридрих Ницше, Артур Шопенгауэр, дух музыки, современная духовность, постсекуляризм

 

 

Мешко Чесельский. Вопрос Томаша Галика о диалоге между теизмом и атеизмом. Постсекулярная попытка ответа

В статье обсуждается проблема связи и специфического диалога между теизмом и атеизмом с точки зрения постсекулярной мысли. Размышления чешского теолога Томаша Галика о диалоге веры и неверия являются исходным пунктом для представления авторской концепции, направленной на интеграцию теизма и атеизма, так называемого умеренного теизма. Как кажется, данный подход соответствует постсекулярному постулату о возвращении концепции Бога в индивидуальное и социальное пространство, притом эта концепция подвергается далеко идущей реинтерпретации в связи с секуляристскими тенденциями двадцатого века.

 

Ключевые слова: постсекуляризм, теизм, атеизм, умеренный теизм, Томаш Галик, религиозный диалог

 

 

Иоанна Когут. Нью Эйдж как постсекулярная форма духовности

Автор статьи описывает движение Нью Эйдж как постсекулярную форму духовности. Обращается внимание на тот факт, что институты и убеждения, которые были актуальны до настоящего времени, уже недостаточны для современного человека. Этот человек интересуется новыми, ранее не используемыми сферами, противоречащими традиционному пониманию ценностей европейской культуры, а иногда даже запрещёнными в рамках этой культуры. Отсутствие мистики порождает «возвращение к религиозности», но не к её христианским догмам. Мотивацией, побуждающей искать альтернативное религиозное мировоззрение, становится желание быть свидетелем чудес, знамений, сверхъестественных явлений, необъяснимых событий и чудесных исцелений. В статье обсуждается истинность высказывания Фритьофа Капра о том, что «люди отчаянно что-то ищут, что-нибудь, во что они могли бы верить», и предпринимается попытка ответить на вопрос, может ли Нью Эйдж стать решением такого рода проблем современности.

 

Ключевые слова: Нью Эйдж, постсекуляризм, духовность, религия, сакрум, Бог, мистика

 

 

Карина Яжинска. Мы бывали мирянами. Постсекулярный взгляд на польский модернизм

В статье ставится вопрос о возможности и последствиях применения термина «постсекулярность» по отношению к польской культуре в долгосрочной перспективе. Предпринимается попытка использовать этот термин применительно к историко-литературным процессам, происходящим в рамках модернизма, которая позволяет указать очередные этапы освоения секуляристских идей и творческой, часто критичной реакции на их польскоязычных авторов, или шире – интеллектуалов, работающих над культурным (само)сознанием современной Польши.

 

Ключевые слова: модернизм в Польше, современность, постсекуляризм, теория секуляризации, постколониальная теория, литературно-исторический процесс

 

 

Магдалена Пётровска-Грот. Перерастание рая? Роль эсхатологии в польской поэзии после 1989 года

В статье анализируются версии потустороннего мира, которые появляются в польской поэзии после 1989 года (главным образом в работах Бьянки Роландо, Марчина Светлицкого, Дариуша Суски, Томаша Ружицкого, Адама Ведеманна и Лукаша Яроша). На основе образов потустороннего пространства, создаваемых в современной поэзии − индивидуализированных, частных, нерелигиозных, близких повседневности − можно наблюдать изменение структуры лирического героя и поэтического мира. В используемых метафорах можно также обнаружить экзистенциальные проблемы современности, не только индивидуальные, но и социально-политические или бытовые.

 

Ключевые слова: современная польская поэзия, постсекуляризм, потусторонний мир

 

 

Зофья Заренбянка. Типы и функции библейских мотивов в поэзии Марчина Светлицкого в контексте мироощущения лирического «я»

 

 

Статья посвящена интерпретации религиозных мотивов и аллюзий в стихотворениях Марчина Светлицкого, опубликованных в сборнике «Неявное» (2007). Эти довольно многочисленные аллюзии не являются ни однозначным указанием на традиционное религиозное мироощущение, играющее роль ориентира, ни иконоборческой провокацией. Как кажется, они свидетельствуют о потере традиционного метафизического горизонта во внутреннем мире субъекта, но также и о его потребности найти истинный смысл существования.

 

Ключевые слова: Марчин Светлицкий, религия в современной поэзии, библейские мотивы в современной поэзии

 

 

Катажина Шевчик-Хааке. На перепутье, на полпути.

Заметки о современных антологиях польской религиозной поэзии

 

В статье представлен анализ избранных антологий польской религиозной поэзии, опубликованных за последние двадцать лет. Ставится вопрос о понимании авторами антологий термина «религиозная поэзия», которое реализуется не только непосредственно в авторских высказываниях, но и в принятых авторами критериях выбора. Наблюдаемые множественность и разнообразие авторских концепций и вытекающая из них смысловая неточность термина «религиозная поэзия» в современной литературной критике позволяет найти сходство обсуждаемого явления с религиозной ситуацией, описанной Чарльзом Тейлором (Секулярный век) и характерной для современного западного общества.

 

Ключевые слова: поэтические антологии, религиозная поэзия, сакральное в литературе

 

 

Кшиштоф Бренскотт. Техногнозис и святость киберкультуры.

Применимость постсекуляризма в исследованиях метафизического горизонта технотворчества

 

Целью статьи является попытка найти исследовательские инструменты, которые позволили бы реконструировать − используя термин, предложенный Эдвардом Бальцежаном, − метафизический горизонт кибернетической поэзии. Автор, осознавая отсутствие готовых решений, переходит в своих поисках в те области, где связь между технологиями и современной духовностью становится более ясной и лучше структурированной. Анализируя японские фильмы ужасов, связанные с новыми технологиями, видеоигры, затрагивающие религиозную тему, концепцию кибергнозиса и, наконец, объединяющую все эти феномены постсекулярную философию, автор пытается доказать, что именно эта последняя лучше всего способна описать призрачную духовность, которая развивается в рамках секуляризованной и технизированной современности. За счет осознания невозможности очередного зачарования реальности постсекулярная мысль остается − как философская перспектива − открытой для метафизики, ускользающей от богословских догм, но благодаря ее приближению к современной действительности она не упускает из виду те элементы новейшей культуры, в которых всё чаще отражается духовность человека, живущего в современности, не полностью секуляризованной, но уже очень далекой от традиционных религий.

 

Ключевые слова: кибернетическая поэзия, постсекуляризм в литературоведении, техногнозис, техноужасы, видеоигры

 

 

Войчех Залевский. Образы Бога и человека у избранных философов XX века. Габриэль Марсель, Альбер Камю, Поль Рикёр, Карл Ясперс, Мартин Бубер

Цель статьи − очертить образы Бога и человека у некоторых философов XX века: Габриэля Марселя, Альбера Камю, Поля Рикёра, Карла Ясперса и Мартина Бубера. Описывая отношения между человеком и Богом, автор статьи в первую очередь старается подчеркнуть связь между верой, злом и концепцией религии. Однако статья не носит аналитически-интерпретационного характера – она задумана как предварительное руководство, адресованное исследователям образов Бога и человека в современной польскоязычной литературе.

 

Ключевые слова: человек, Бог, религия, вера, зло

 

 

 

Biogramy autorów

 

Krzysztof Brenskott – doktorant literaturoznawstwa na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opublikował m.in.: Cyberludowy jarmark, czyli „wgraa” Leszka Onaka i Łukasza Podgórniego. Rzecz o krakowskiej poezji cybernetycznej [w:] Zemsta ręki śmiertelnej. Interpretacje wierszy poetów XX wieku (2017), Dyskurs krytyczny o dyskursie opisującym gnostycyzm w twórczości Czesława Miłosza [w:] Miłosz. Dyskursy (2016), Bóg złego Prawa. Próba gnostyckiej interpretacji „Procesu” Franza Kafki, „Konteksty Kultury” (2015).

 

Mieszko Ciesielski – doktor filozofii, adiunkt w Zakładzie Teorii i Badań Interdyscyplinarnych, Instytut Kultury Europejskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Opublikował książki: O Bogu, który był. Nowa interpretacja Jezusa nauki o Bogu (2016), Zagadnienie ograniczeń racjonalnego modelu działań ludzkich. Próba ujęcia działania nawykowo-racjonalnego (2012).

 

Ks. Andrzej Draguła – doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego oraz Papieskiego

Wydziału Teologicznego we Wrocławiu. Opublikował: Rewolucyjna moc miłości (2017), Emaus. Tajemnice dnia ósmego (2015), Czy Bóg nas kusi? 55 pytań o wiarę (2015), Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem (2013), Copyright na Jezusa. Język, znak, rytuał między wiarą a niewiarą (2012), Ocalić Boga. Szkice z teologii sekularyzacji (2010), Eucharystia zmediatyzowana. Teologiczno-pastoralna interpretacja transmisji Mszy Świętej w radiu i telewizji (2009).

 

Michał Januszkiewicz – doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Opublikował m.in.: Być i rozumieć. Rozprawy i szkice z humanistyki hermeneutycznej (2017), W poszukiwaniu sensu. Phronesis i hermeneutyka (2016), Kim jestem ja, kim jesteś ty? Etyka, tożsamość, rozumienie (2012), Odpukać w niemalowane. Antologia przesądów (2011), Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz – Borowski – Różewicz (2009), Lata 80. Przewodnik po wydarzeniach kulturalnych w Polsce i na świecie (2008, wraz z M. Wesołowskim), Lata 70. Przewodnik po wydarzeniach kulturalnych w Polsce i na świecie (2008, wraz z M. Wesołowskim), W-koło hermeneutyki literackiej (2007), Stanisław Dygat (1999), Tropami egzystencjalizmu w literaturze polskiej XX wieku (1998).

 

Karina Jarzyńska – doktor literaturoznawstwa, asystentka w Katedrze Antropologii Literatury i Badań Kulturowych (w ramach grantu) oraz współpracowniczka Katedry Historii Literatury Polskiej XX wieku na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Autorka książek Literatura jako ćwiczenie duchowe. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej (2018) oraz Eposy świata. U źródeł kultur (2011).

 

Joanna Kogut – magister kulturoznawstwa, doktorantka Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Opublikowała m.in. artykuły: Między religijnością a ateizmem. New Age jako próba odpowiedzi na egzystencjalny niepokój [w:] Oblicza egzystencjalizmu (2017), Droga do prawdy, czyli ścieżki duchowego doskonalenia śladem św. Teresy z Avila [w:] Wartość – antropologia – kultura w badaniach humanistycznych (2017), Będziecie jak Bóg – nieśmiertelni. New Age wobec śmierci [w:] Oblicza śmierci (2016).

 

Łukasz Kołoczek – doktor filozofii, autor dwóch monografii poświęconych Heideggerowi: Być, czyli mieć. Próba transpozycji projektu „Przyczynków do filozofii” Martina Heideggera (2016) oraz Bóg Heideggera. Onto-teo-logiczny wymiar „Przyczynków do filozofii” (2013).

 

Magdalena Piotrowska-Grot – doktor literaturoznawstwa, członek zespołu badawczego Zakładu Literatury Współczesnej Instytutu Nauk o Literaturze Polskiej im. Ireneusza Opackiego, Wydział Filologiczny Uniwersytetu Śląskiego. Autorka książki Wgłąb. Szkice o współczesnej poezji Śląska i Zagłębia (2017); w druku monografia autorska Przemeblowanie (w) wieczności. Wizje zaświatów w polskiej poezji współczesnej (2018).

 

Ireneusz Szczukowski – doktor habilitowany, profesor nadzwyczajny w Instytucie Filologii Polskiej i Kulturoznawstwa Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Autor książek: Między odrzuceniem a zbawieniem. problematyka ciała w piśmiennictwie religijnym polskiego baroku (2012), Inspiracje augustyńskie w poezji polskiego baroku (2007).

 

Katarzyna Szewczyk-Haake – doktor literaturoznawstwa, pracownik naukowy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Opublikowała książki: Nowoczesna literatura etyczna. Wokół twórczości Józefa Wittlina i Pära Lagerkvista (2017), Poezja Emila Zegadłowicza wobec światopoglądowego i estetycznego projektu ekspresjonizmu (2008).

 

Wojciech Zalewski – doktorant w Zakładzie Filozofii Kultury w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek redakcji czasopisma naukowego „Filozofia Religii”. Zajmuje się fenomenologią egzystencjalną. Pod kierunkiem prof. Karola Tarnowskiego przygotowuje rozprawę doktorską poświęconą fenomenologii nadziei. Publikował m.in. w „Kwartalniku Filozoficznym”, „Więzi” i „Znaku”.

 

Zofia Zarębianka – dr hab., profesor zwyczajny w Katedrze Literatury XX wieku na Wydziale Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Opublikowała m.in.: Wtajemniczenia (w) Miłosza (2014), Czytanie sacrum (2008), O książkach, które pomagają być (2004), Tropy sacrum w literaturze XX wieku (2001), Zakorzenienia Anny Kamieńskiej (1996), Świadectwo słowa. Rzecz o twórczości Anny Kamieńskiej (1993), Poezja wymiaru sanctum (1992).

 

 

 

About the Authors

Krzysztof Brenskott is a PhD student of the Faculty of Polish Studies (specialization: Literary Studies) at the Jagiellonian University. He published, among others: Cyberludowy jarmark, czyli „wgraa” Leszka Onaka i Łukasza Podgórniego. Rzecz o krakowskiej poezji cybernetycznej [Cyber-folk fair, or „wgraa” by Leszek Onak and Łukasz Podgórni. About Krakow cybernetic poetry] [in:] Zemsta ręki śmiertelnej. Interpretacje wierszy poetów XX wieku [Revenge of the deadly hand. Interpretations of poems of twentieth-centurypoets] (2017), Dyskurs krytyczny o dyskursie opisującym gnostycyzm w twórczości Czesława Miłosza [Critical discourse on the discourse describing Gnosticism in the work of Czesław Miłosz] [in:] Miłosz. Dyskursy [Miłosz. Discourses] (2016), Bóg złego Prawa. Próba gnostyckiej interpretacji „Procesu” Franza Kafki [God of the evil Law. An attempt of Gnostic interpretation of „Process” by Franz Kafka], „Konteksty Kultury” (2015).

 

Mieszko Ciesielski is a PhD in philosophy, an assistant professor at the Department of Theory and Interdisciplinary Research at the Institute of European Culture, the Gniezno-based unit of the Adam Mickiewicz University in Poznań. He published the following books: O Bogu, który był. Nowa interpretacja Jezusa nauki o Bogu [About God who was. A new interpretation of teaching of Jesus about God] (2016), Zagadnienie ograniczeń racjonalnego modelu działań ludzkich. Próba ujęcia działania nawykowo-racjonalnego [The issue of limitations of the rational model of human activities. An attempt of interpretation of habitual-rational activity] (2012).

 

Ven. Andrzej Draguła is an associated professor holding a post-doctoral degree (habilitated doctor) at the Faculty of Theology of the University of Szczecin and the Pontifical Faculty of Theology in Wroclaw. His publications include the following books: Rewolucyjna moc miłości [The revolutionary power of love] (2017), Emaus. Tajemnice dnia ósmego [Emmaus. Secrets of the eighth day] (2015), Czy Bóg nas kusi? 55 pytań o wiarę [Does God tempt us? 55 questions about faith] (2015), Bluźnierstwo. Między grzechem a przestępstwem [Blasphemy. Between sin and crime] (2013), Copyright na Jezusa. Język, znak, rytuał między wiarą a niewiarą [Copyright on Jesus. Language, sign, ritual between faith and the lack of faith] (2012), Ocalić Boga. Szkice z teologii sekularyzacji [To save God. Sketches on theology of secularization] (2010), Eucharystia zmediatyzowana. Teologiczno-pastoralna interpretacja transmisji Mszy Świętej w radiu i telewizji [Media-impacted Eucharist. Theological and pastoral interpretation of radio and television broadcasting of Holy Mass] (2009).

 

Michał Januszkiewicz is an associated professor holding a post-doctoral degree (habilitated doctor) at the Faculty of Polish and Classical Philology of the Adam Mickiewicz University. His publications include, among others: Być i rozumieć. Rozprawy i szkice z humanistyki hermeneutycznej [To be and to understand. Treatises and sketches from the field of hermeneutic humanities] (2017), W poszukiwaniu sensu. Phronesis i hermeneutyka [The quest for meaning. Phronesis and hermeneutics] (2016), Kim jestem ja, kim jesteś ty? Etyka, tożsamość, rozumienie [Who am I, who are you? Ethics, identity, understanding] (2012), Odpukać w niemalowane. Antologia przesądów [Touch wood. The anthology of superstitions] (2011), Horyzonty nihilizmu. Gombrowicz – Borowski – Różewicz [Horizons of nihilism. Gombrowicz – Borowski  – Różewicz] (2009), Lata 80. Przewodnik po wydarzeniach kulturalnych w Polsce i na świecie [The 1980s. Guide to cultural events in Poland and in the world] (2008, co-author: M. Wesołowski), Lata 70. Przewodnik po wydarzeniach kulturalnych w Polsce i na świecie [The 1970s. Guide to cultural events in Poland and in the world] (2008, co-author: M. Wesołowski), W-koło hermeneutyki literackiej [On literary hermeneutics] (2007), Stanisław Dygat (1999), Tropami egzystencjalizmu w literaturze polskiej XX wieku [Traces of existentialism in Polish literature of the twentieth century] (1998).

 

Karina Jarzyńska is a PhD in literary studies, an assistant at the Department of Anthropology of Literature and Cultural Research (under the grant) and a collaborator of the Chair of the History of the Polish Literature of the Twentieth Century at the Faculty of Polish Studies at the Jagiellonian University. Shepublished two books: Literatura jako ćwiczenie duchowe. Dzieło Czesława Miłosza w perspektywie postsekularnej [Literature as a spirituals exercise. The work of Czesław Miłosz in the post-secular perspective] (2018) and Eposy świata. U źródeł kultur [Epopees of the world. At the sources of cultures] (2011).

 

Joanna Kogut is MA in cultural studies, a PhD student at the Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz. She published, among others the following articles: Między religijnością a ateizmem. New Age jako próba odpowiedzi na egzystencjalny niepokój [Between religiosity and atheism. New Age as anattempt to respond to existential anxiety] [in:] Oblicza egzystencjalizmu [Faces of existentialism] (2017), Droga do prawdy, czyli ścieżki duchowego doskonalenia śladem św. Teresy z Avila [The road to the truth, or paths of spiritual develoment in the footsteps of Saint Teresa of Ávila] [in:] Wartość – antropologia – kultura w badaniach humanistycznych [Merit – anthropology – culture in humanistic studies] (2017), Będziecie jak Bóg – nieśmiertelni. New Age wobec śmierci [You will be like God: immortal. New Age considering death] [in:] Oblicza śmierci [Faces of death] (2016).

 

Łukasz Kołoczek is a PhD in philosophy, and the author of two monographs on Martin Heidegger: Być, czy limieć. Próba transpozycji projektu „Przyczynków do filozofii” Martina Heideggera [To be, thatis, to have. An attempt to transpose the project „Contributions to Philosophy” by Martin Heidegger] (2016) and Bóg Heideggera. Onto-teo-logiczny wymiar „Przyczynków do filozofii” [Heidegger’s God. Onto-theo-logical dimension of “Contributions to Philosophy”] (2013).

 

Magdalena Piotrowska-Grot is a PhD in literary studies, a member of the research team of the Unit of Contemporary Literature, a part of the Ireneusz Opacki Institute of the Study of Polish Literature at the Department of Philology at the University of Silesia in Katowice. Shepublishedthe book Wgłąb. Szkice o współczesnej poezji Śląska i Zagłębia [Into. Sketches on contemporary poetry of Silesia and Zagłębie] (2017); her another work, a monograph Przemeblowanie (w) wieczności. Wizje zaświatów w polskiej poezji współczesnej [Rearrangement of (in) eternity. Visions of the otherworld in contemporary Polish poetry] is currently (2018) being prepared for printing.

 

Ireneusz Szczukowski is an associated professor holding a post-doctoral degree (habilitated doctor) at the Institute of Polish Philology and Cultural Studies at the Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz. He authored two books: Między odrzuceniem a zbawieniem. Problematyka ciała w piśmiennictwie religijnym polskiego baroku [Between rejection and salvation. Carnal issues in religious literature of the Polish Baroque] (2012), Inspiracje augustyńskie w poezji polskiego baroku [Augustinian inspirations in poetry of the Polish Baroque] (2007).

 

Katarzyna Szewczyk-Haake (Adam Mickiewicz University in Poznań) is a PhD of Literary Studies, and an academic worker at the Adam Mickiewicz University. She authored the books: Poezja Emila Zegadłowicza wobec światopoglądowego i estetycznego projektu ekspresjonizmu [Emil Zegadłowicz’s poetry in the context of ideological and aesthetic project of Expressionism] (2008) and Nowoczesna literatura etyczna. Wokół twórczości Józefa Wittlina i Pära Lagerkvista [Modern ethical literature. On the works of Józef Wittlin and Pär Lager- kvist] (2017).

 

Wojciech Zalewski is a PhD student at the Department of Philosophy of Culture at the Institute of Philosophy of the Jagiellonian University, a member of the editorial board of the scientific journal „Filozofia Religii”. His field of academic interest is existential phenomenology. Tutored by Professor Karol Tarnowski, he is currently preparing a his PhD dissertation on phenomenology of hope. He published, among others in the philosophical journal „Kwartalnik Filozoficzny”, as well as in the „Więź” quarterly and the „Znak” monthly magazine.

 

Zofia Zarębianka is an full professor holding a post-doctoral degree (habilitated doctor) at the Department of History of the Polish Literature of the Twentieth Century at the Faculty of Polish Studies at the Jagiellonian University. She published, among others, the following books: Wtajemniczenia (w) Miłosza [Initiations in/of Miłosz] (2014), Czytanie sacrum [Reading of sacrum] (2008), O książkach, które pomagają być [On books that help to be] (2004), Tropy sacrum w literaturze XX wieku [Traces of sacrum in Literature of the Twentieth Century] (2001), Zakorzenienia Anny Kamieńskiej [Roots of Anna Kamieńska] (1996), Świadectwo słowa. Rzecz o twórczości Anny Kamieńskiej [Testimony of the word. On the work of Anna Kamieńska] (1993), Poezja wymiaru sanctum [Poetry of the sanctum dimension] (1992).

 

 

 

Сведения об авторах

Кшиштоф Бренскотт – докторант (литературоведение) факультета полонистики Ягеллонского университета. Публикации: Кибернародная ярмарка, или «wgraa» Лешка Онака и Лукаша Подгурного. О кибернетической краковской поэзии (Месть смертной руки. Интерпретация стихотворений поэтов XX века, 2017 г.), Критический дискурс о дискурсе, описывающем гностицизм в творчестве Чеслава Милоша (Милош. Дискурсы, 2016 г.), Бог злого закона. Попытка гностической интерпретации романа Франца Кафки «Процесс» («Контексты культуры», 2015 г.).

 

Священник Анджей Драгула − профессор теологического факультета Щецинского университета и папского теологического факультета во Вроцлаве. Публикации: Революционная сила любви (2017), Эммаус. Тайны восьмого дня (2015), Соблазняет ли нас Бог? 55 вопросов о вере (2015), Богохульство. Между грехом и преступлением (2013), Авторское право на Иисуса. Язык, знак, ритуал между верой и неверием (2012), Спасти Бога. Очерки по теологии секуляризации (2010), Медиаевхаристия. Богословско-пасторальная интерпретация трансляции Святой Мессы по радио и телевидению (2009).

 

Войчех Залевский − докторант кафедры философии культуры института философии Ягеллонского университета, член редакционной коллегии научного журнала «Философия религии». Сфера научных интересов – экзистенциальная феноменология. Под руководством проф. Кароля Тарновского готовит докторскую диссертацию, посвященную феноменологии надежды. Имеются публикации в журналах «Философский квартальник», «Связи» и «Знак».

 

Зофья Заренбянка − профессор кафедры литературы 20-го века факультета полонистики Ягеллонского университета. Публикации: Посвящение (в) Милоша (2014), Чтение сакрального (2008), О книгах, которые помогают быть (2004), Пути сакрального в литературе 20-го века (2001), Истоки Анны Каменской (1996), Поэзия измерения sanctum (1992).

 

Иоанна Когут − магистр культурологии, докторант университета Казимира Великого в Быдгощи. Публикации: Между религиозностью и атеизмом. Нью Эйдж как попытка ответа на экзистенциальное беспокойство (Лики экзистенциализма, 2017), Дорога к истине, или путь духовного развития по следам Святой Терезы Авильской (Ценность − антропология − культура в гуманитарных исследованиях, 2017). Вы будете как Бог − бессмертны. Нью Эйдж о смерти (Лики смерти, 2016).

 

Лукаш Колочек − доктор философских наук, автор двух монографий, посвященных Хайдеггеру: Быть, то есть иметь. Попытка транспозиции проекта «Заметок по философии» Мартина Хайдеггера (2016) и Бог Хайдеггера. Онтотеологическое измерение «Заметок по философии» (2013).

 

Магдалена Пётровска-Грот – доктор литературоведения, автор книги Вглубь. Эссе о современной поэзии Силезии и Заглембя (2017); в печати авторская монография Перестановка (в) вечности. Видение потустороннего мира в современной польской поэзии (2018).

 

Мешко Чесельский − доцент кафедры теории и междисциплинарных исследований института европейской культуры университета им. Адама Мицкевича. Автор книг О Боге, который был. Новая интерпретация учения Иисуса о Боге (2016), Проблема ограничений рациональной модели человеческих действий. Попытка описания привычно-рационального поведения (2012).

 

Катажина Шевчик-Хааке − доктор литературоведения, научный сотрудник университета им. Адама Мицкевича в Познани. Автор книг Современная этическая литература. Творчество Юзефа Виттлина и Пера Лагерквиста (2017), Поэзия Эмиля Зегадловича перед лицом мировоззренческого и эстетического проекта экспрессионизма (2008).

 

Иренеуш Щуковский − профессор института польской филологии и культурологии университета Казимира Великого в Быдгощи. Автор книг Между отчуждением и спасением. Проблема тела в религиозной литературе польского барокко (2012), Августинское влияние в поэзии польского барокко (2007).

 

Михал Янушкевич – доктор наук, профессор факультета польской и классической филологии Университета им. Адама Мицкевича. Основные публикации: Быть и понимать. Статьи и эссе, посвященные герменевтическим гуманитарным наукам (2017), В поисках смысла. Фронезис и герменевтика (2016), Кто я, кто ты? Этика, идентичность, понимание (2012), Постучать по дереву. Антология суеверия (2011), Горизонты нигилизма. Гомбрович − Боровский − Ружевич (2009), 1980-е годы. Путеводитель по культурным событиям в Польше и в мире (2008, в соавторстве с М. Весоловским), 1970-е годы. Путеводитель по культурным событиям в Польше и в мире (2008, в соавторстве с М. Весоловским), Литературная герменевтика (2007), Станислав Дыгат (1999), Путями экзистенциализма польской литературы XX века (1998).

 

Карина Яжиньска – доктор литературоведения, ассистент кафедры антропологии литературы и исследований культуры (в рамках гранта), сотрудник кафедры истории польской литературы 20 века факультета полонистики Ягеллонского университета. Автор книг Литература как духовное упражнение. Творчество Чеслава Милоша в постсекулярной перспективе (2018) и Эпосы мира. У истоков культур (2011).

 

 

 

Spis treści
Rozwiń wszystko
  1. Spis treści

  2. Zamiast wstępu

    1. Michał Januszkiewicz, O postsekularyzmie z perspektywy hermeneutycznej

  3. Postsekularyzm jako zjawisko kulturowe i perspektywa badawcza

    1. Ks. Andrzej Draguła, Powrót wiary, religii czy duchowości? Teolog wobec postsekularyzmu

    2. Ireneusz Szczukowski, Oddalenie i dystans. Hölderlin Jeana-Luca Mariona

    3. Łukasz Kołoczek, Duch muzyki: rekonstrukcja pojęcia i dzisiejsze przejawy

    4. Mieszko Ciesielski, Tomáša Halíka pytanie o dialog między teizmem i ateizmem. Postsekularna próba odpowiedzi

    5. Joanna Kogut, New Age jako postsekularna forma duchowości

    6. Karina Jarzyńska, Bywaliśmy świeccy. Postsekularne spojrzenie na polską formację modernistyczną

    7. Magdalena Piotrowska-Grot, Wyrastanie z raju? Rola eschatologii w polskiej poezji po roku 1989
    8. Zofia Zarębianka, Rodzaje i funkcje biblijnych śladów w poezji Marcina Świetlickiego w kontekście światoodczucia lirycznego „ja”

    9. Katarzyna Szewczyk-Haake, Na rozdrożu, w pół kroku. Notatki o współczesnych antologiach polskiej poezji religijnej

    10. Krzysztof Brenskott, Techgnoza i sacrum cyberkultury. Przydatność postsekularyzmu w badaniach nad horyzontem metafizycznym technotwórczości

  4. Obrazy Boga i człowieka u wybranych filozofów dwudziestowiecznych. Krótki przewodnik

    1. Wojciech Zalewski, Obrazy Boga i człowieka u wybranych filozofów dwudziestowiecznych. Gabriel Marcel, Albert Camus, Paul Ricœur, Karl Jaspers, Martin Buber

 


 

  1. Table of Contents

  2. Instead of introduction

    1. Michał Januszkiewicz, On post-secularism from the hermeneutic perspective

  3. Post-secularism as a cultural phenomenon and research perspective

    1. VEN. Andrzej Draguła, Return of faith, religion or spirituality? A theologian facing post-secularism

    2. Ireneusz Szczukowski, Enstrangement and distance Hölderlin according to Jean-Luc Marion

    3. Łukasz Kołoczek, The spirit of music: reconstruction of the concept and its today’s manifestations

    4. Mieszko Ciesielski, Tomáš Halik’s inquiry into the dialogue between theism and atheism. Post-secular attempt to answer

    5. Joanna Kogut, New Age as a post-secular form of spirituality

    6. Karina Jarzyńska, We tended to be laymen. A post-secular look at the Polish modernist formation

    7. Magdalena Piotrowska-Grot, Growing out of paradise? The role of eschatology in Polish poetry after 1989
    8. Zofia Zarębianka, Types and functions of biblical traces in the poetry of Marcin Świetlicki in the context of world-sense of the lyrical subject

    9. Katarzyna Szewczyk-Haake, At a crossroads, in half a step. Notes on contemporary anthologies of Polish religious poetry

    10. Krzysztof Brenskott, Tech-gnosis and the sacrum of cyber-culture. Usefulness of post-secularism in studies on the metaphysical horizon of techno-creation

  4. Images of God and man in works of selected philosophers of the twentieth century. A short itinerary

    1. Wojciech Zalewski, Images of God and man in works of selected philosophers of the twentieth century. Gabriel Marcel, Albert Camus, Paul Ricœur, Karl Jaspers, Martin Buber

 


 

  1. Оглавление

  2. Вместо предисловия

    1. МИХАЛ ЯНУШКЕВИЧ, O постсекуляризме с точки зрения герменевтики

  3. Постсекуляризм как культурный феномен и исследовательская перспектива

    1. СВЯЩ. АНДЖЕЙ ДРАГУЛА, Возвращение веры, религии или духовности? Теолог о постсекуляризме

    2. ИРЕНЕУШ ЩУКОВСКИЙ, Отдаление и дистанция. Гёльдерлин Жана-Люка Мариона

    3. ЛУКАШ КОЛОЧЕК, Дух музыки: реконструкция понятия и современные проявления

    4. МЕШКО ЧЕСЕЛЬСКИЙ, Вопрос Томаша Галика о диалоге между теизмом и атеизмом Постсекулярная попытка ответа

    5. ИОАННА КОГУТ, Нью Эйдж как постсекулярная форма духовности

    6. КАРИНА ЯЖИНЬСКА, Мы бывали мирянами Постсекулярный взгляд на польский модернизм

    7. МАГДАЛЕНА ПЁТРОВСКА-ГРОТ, Перерастание рая? Роль эсхатологии в польской поэзии после 1989 года
    8. ЗОФЬЯ ЗАРЕНБЯНКА, Типы и функции библейских мотивов в поэзии Марчина Светлицкого в контексте мироощущения лирического «я»

    9. КАТАЖИНА ШЕВЧИК-ХААКЕ, На перепутье, на полпути. Заметки о современных антологиях польской религиозной поэзии

    10. КШИШТОФ БРЕНСКОТТ, Техногнозис и святость киберкультуры. Применимость постсекуляризма в исследованиях метафизических горизонтов технотворчества

  4. Образы Бога и человека у избранных философов XX века Краткий путеводитель

    1. ВОЙЧЕХ ЗАЛЕВСКИЙ Образы Бога и человека у избранных философов XX века Габриэль Марсель, Альбер Камю, Поль Рикёр, Карл Ясперс, Мартин Бубер

Thumbnail