Rozmowy z Różewiczem
Fragment posłowia dra Józefa Marii Ruszara:
„Adresat zmarł”. Tak zaczyna się pierwszy szkic Tadeusza Różewicza (Zostanie po mnie pusty pokój) poświęcony „Staremu Poecie”, czyli Leopoldowi Staffowi. Jest to wspomnienie wieloletniej przyjaźni i opowieść o dniu, w którym młody jeszcze poeta dowiaduje się o śmierci nestora polskiej poezji. Zostawmy na chwilę kwestie „młodości” i „starości”, bo to rzecz do pewnego stopnia umowna. W jednym ze wspomnień Różewicz nagle zdaje sobie sprawę, że pisze o zmarłym przyjacielu jako o „starym poecie”, a czyni to, będąc… w jego wieku. Wszystkie te wypowiedzi, opublikowane w zbiorze Przygotowanie do wieczoru autorskiego, przywołuję, aby ukazać paralelę między dwoma spotkaniami – bardzo różnymi, ale przecież podobnymi dzięki zbieżności wyników, skoro w obu wypadkach owocem jest poetycka korespondencja. Dodajmy, że mowa o rozmowie w dosłownym sensie spóźnionej. Ale przecież poetyckie dialogi odbywają się poza czasem, mimo że zostały naznaczone konkretną datą, a także określonym miejscem w biografii. Różewicz prowadzi poetycki dialog z autorem Wikliny, Jan Polkowski rozmawia z twórcą Niepokoju, a czasami pojawia się jeszcze ktoś czwarty – jak Czesław Miłosz – choćby w tle prowadzonej rozmowy.
Dominantą tej rozmowy jest kwestia słowa: jego kreacyjnej mocy, możliwości i źródeł. Rozważany jest stosunek mowy do prawdy, miłości i Boga, wolności i kłamstwa, ciszy i hałasu, wypowiedzi i milczenia, języka światła i ciemności. Prezentowany tom porusza kwestie związane z poetyką i rolą poezji. Rozmową – ciągnącą się od wielu lat, a zintensyfikowaną w roku 2018 – kierują jednocześnie fascynacja i sprzeciw. Jeśli jednak lektura pozostawia czytelnika w poczuciu szacunku, to niewątpliwie z powodu powagi sporu. Nie ma w nim „pobłażania / dla frywolności form”. Poeci chcą wiedzieć, jak naprawdę jest.
Jan Polkowski (1953) – poeta, prozaik, publicysta.
Twórczość
Poezja:
– To nie jest poezja, Niezależna Oficyna Wydawnicza NOWA, Warszawa 1980
– Oddychaj głęboko, ABC, Kraków 1981
– Ogień. Z notatek 1982–1983, Półka Poetów, Kraków 1983
– Drzewa. Wiersze 1983–1987, Oficyna Literacka, Kraków 1987
– Elegie z Tymowskich Gór 1987–1989, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2008
– Cantus, Wydawnictwa a5, Kraków 2009
– Cień, Wydawnictwo Znak, Kraków 2010
– Głosy, Biblioteka „Toposu”, Sopot 2012
– Gorzka godzina, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2015
– Pochód duchów, Biblioteka „Toposu”, Sopot 2018
Proza:
– Ślady krwi. Przypadki Henryka Harsynowicza, Wydawnictwo M, Kraków 2013
Publicystyka:
– Polska, moja miłość, Wydawnictwo Pro Patria, Warszawa 2014
-
Spis wierszy Jana Polkowskiego i Tadeusza Różewicza:
-
Jan Polkowski
-
*** Stary poeta w grubych szkłach
-
*** Ptaki przelatują przeze mnie
-
*** Poeta w czasie pisania
-
*** Wiersze przychodzą gdy dryfuję
-
*** Istnieję w słowie
-
*** Stary poeta rozmawia już tylko z umarłymi
-
*** Piszę ten wiersz
-
*** Stary człowiek / zwleka z narodzinami
-
*** Twoją przeźroczystą biel
-
*** Poeta mówi do siebie
-
*** Gwar deszczu
-
*** Poezja to zapas słów
-
*** Rozrasta się we mnie
-
*** To co tkwi we mnie
-
*** Śmietnik to słownik klęsk
-
*** Kładę głowę na ziemi
-
*** Słowo wnika wszędzie
-
*** Jestem językiem
-
*** Porzucony opadam na dno
-
*** Nic się nie zbiegnie w jedno
-
-
Tadeusz Różewicz
-
Śmiech
-
Poeta w czasie pisania
-
*** Próbowałem sobie przypomnieć
-
Poeta emeritus
-
Wiersz pisany o świcie
-
To jednak co trwa ustanowione jest przez poetów
-
Szkic do erotyku współczesnego
-
Reedukacja
-
Obcy
-
Nazywam milczeniem
-
Pierwsze jest ukryte
-
„poeta śmietników jest bliżej prawdy”
-
Nie kładź mi rąk na sercu
-
*** na początku / jest słowo
-
Unde malum
-
Możliwe
-
Spóźniona odpowiedź
-