Dr Adam Workowski – Paradoksy zaufania

Wykład doktora Adama Workowskiego, stanowiący drugą część seminaryjnego spotkania (3 grudnia 2016 roku), podejmował ważny temat, przez prelegenta określony tytułem: Paradoksy zaufania.

We wstępie doktor Workowski zaznaczył istotność roli filozofii, która podstawowym pojęciom – współcześnie wyeksploatowanym i „wyświechtanym” – usiłuje przywrócić pierwotne znaczenie, oddać wewnętrze napięcia występujące między nimi, doprowadzić do ich „reaktywacji”. Proces ów szczegółowo omówił wykładowca na przykładzie pojęcia zaufania.

Prelegent zauważył, iż teoria zaufania bierze swój początek w dostrzeżeniu pewnych problemów i aporii – aporii kontroli (ufności i łatwowierności) czy aporii racjonalności. Następnie określił ufność jako, z jednej strony, poznawanie, na ile możemy zaufać danej osobie, z drugiej zaś – jako świadomą decyzję zaufania komuś. W toku wykładu doktor Workowski podniósł kwestię kolejnego paradoksu – sprzeczności głosów i postaw, które częstokroć każą nam pogłębiać zaufanie w społeczeństwie, nierzadko jednak postulują, by ufność ograniczać; głoszą tezy o szkodliwości nadmiaru zaufania wobec innych ludzi, interpretując ów nadmiar w kategoriach wady moralnej. Ostatnia aporia, przedstawiona przez doktora Workowskiego, oparta została o założenie: „im więcej ufam, tym mniej autonomiczny jestem”. Dotyczyła problematyki wolności i zależności jednostki w kontekście relacji człowiek–Bóg, człowiek–drugi człowiek oraz człowiek–instytucja.

Za cel swej prelekcji przyjął doktor Workowski refleksję nad sformułowaniem takiej koncepcji zaufania, która mogłaby rozwiązać sygnalizowane powyżej aporie – po to, by ostatecznie odnieść teorię ową do myśli religijnej, do pojęcia zaufania Bogu.

Inicjujące rozważania pytanie prelegenta, „Co to znaczy ufać Bogu?”, znalazło trzy drogi odpowiedzi. Pierwsza z nich dotyczyła sposobu, w jaki zaufaniem zwykło obdarzać małe dziecko (koncepcja bycia dzieckiem Bożym). Drugi pomysł na zaufanie do Boga przedstawił wykładowca, odnosząc się do filozofii Sørena Kierkegaarda. Myśl ta bazować miała na pojmowaniu wiary jako przeświadczenia, że stanie się to, co niemożliwe, że ziści się pozorny absurd. Trzeci, ostatni koncept stanowić miał próbę zachowania dwóch przeciwstawnych dążeń: z jednej strony zaufanie do Boga byłoby tu zaufaniem człowieka wolnego i dorosłego, a więc w pełni świadomego; z drugiej jednak strony – nie mogłoby polegać na irracjonalnym „skoku w ciemność”. Wykładowca wskazywał na istotną funkcję mądrości dojrzałego człowieka, który, korzystając ze swojego doświadczenia życiowego, może wypracować własne zaufanie względem Absolutu. Może nieustannie pogłębiać je, prowadząc samego siebie do takiego ujęcia wiary, które ani nie wyklucza rozumu, ani nie kwestionuje ryzyka w świecie.

 Zapraszamy do obejrzenia pełnej GALERII ZDJĘĆ z wydarzenia.

Seminarium odbyło się w ramach realizacji grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Obrazy Boga, człowieka i świata w literaturze polskiej XX wieku. Interdyscyplinarny projekt literaturoznawczy mający służyć humanistycznej refleksji, która dotyczy odniesień metafizycznych i poszukiwania transcendencji w literaturze”, numer rejestracyjny 11 H 13 0472 82; miejsce realizacji: Instytut Myśli Józefa Tischnera w Krakowie.

Kierownik: dr Józef Maria Ruszar.