Pierwszą część seminarium, które odbyło się 11 marca 2017 roku w Instytucie Myśli Józefa Tischnera w Krakowie, stanowiła prelekcja doktora Andrzeja Gielarowskiego, której tematem była myśl Rene Girarda.

W przedpołudniowej części seminarium doktor Gielarowski przedstawił uczestnikom teorię kozła ofiarnego. Instytucja ofiary według Girarda została ustanowiona w odpowiedzi na mimowolny, niekontrolowany cykl zachodzący w cywilizacji. Cykl rozpoczyna pragnienie mimetyczne, prowadzące do rywalizacji mimetycznej, która wywołuje kryzys mimetyczny. W tym punkcie pojawia się ofiara. Jej złożenie jest gwarantem przetrwania społeczeństwa, powstrzymania przemocy. Poświęcany kozioł nabiera cech sacrum.

„Tutaj Girard upatruje początków kultury, początków religii. (…) Mechanizm hominizacji pokrywa się z powstaniem religijności”, wyjaśnił doktor Gielarowski. Girard uważa, że rytuał religijny jest odtworzeniem mechanizmu kozła ofiarnego, który gwarantuje pojednanie, pokój. Mity utrwalają to przekonanie. Biblia według Girarda jest tu wyjątkiem, ponieważ uświadamia ona, że ofiara jest niewinna. Bóg archaiczny żąda ofiar, chwilowy pokój utwierdza ludzi w przekonaniu o skuteczności rytualnego mordu. To ludzie tworzą jego boskość w procesie mimetycznym. Bóg biblijny jest po stronie ofiary. Girard w Jezusie widzi kulminacyjny przykład w procesie uniewinniania. Chrześcijaństwo, jego zdaniem, jest obnażeniem mechanizmu i kłamstwa, jakim ludzie wyjaśniali sobie instytucję kozła ofiarnego.

Girard podkreśla, że niewiedza znosiła z ludzi odpowiedzialność za zabójstwo. W Biblii występuje napięcie pomiędzy tymi, którzy nie wiedzą – kapłanami, a tym, który wie – Jezusem. Apostołowie byli zagubieni, dopiero Duch Święty pozwolił im zrozumieć. Czyli, podążając za myślą Girarda, pozwolił im zobaczyć pełnię niewinności Jezusa.

Doktor Gielarowski mówił o wyjątkowości myśli Girarda. Nie była ona ani zupełnie teologiczna, ani do końca naukowa. Choć zapomniana, miała wpływ na nasze postrzeganie początków religii i procesów kształtujących społeczeństwo.

 Zapraszamy do obejrzenia pełnej GALERII ZDJĘĆ z wydarzenia.

Seminarium odbyło się w ramach realizacji grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki „Obrazy Boga, człowieka i świata w literaturze polskiej XX wieku. Interdyscyplinarny projekt literaturoznawczy mający służyć humanistycznej refleksji, która dotyczy odniesień metafizycznych i poszukiwania transcendencji w literaturze”, numer rejestracyjny 11 H 13 0472 82; miejsce realizacji: Instytut Myśli Józefa Tischnera w Krakowie.

Kierownik: dr Józef Maria Ruszar.